آرتریت پاتلوفمورال قسمت زیرین پاتلا (کاسه یا کشکک زانو) و شیار کانال مانند فمور (استخوان ران) که پاتلا در آن قرار گرفته است، درگیر می کند. این بیماری موجب درد در قسمت جلوی زانو می شود و می تواند زانو زدن، اسکوات و بالا و پایین رفتن از پله ها را با مشکل مواجه کند.
آناتومی
پاتلا (کاسه یا کشکک زانو) یک استخوان کوچک واقع در جلوی مفصل زانو – در موقعیت به هم رسیدن استخوان ران (فمور) و استخوان درشت نی ساق (تیبیا) است. از زانوی شما محافظت کرده و عضلات جلوی ران را به تیبیا متصل می کند.
پاتلا در شیاری بالای استخوان فمور به نام شیار تروکلئار قرار دارد. در هنگام خم و صاف کردن زانو، پاتلا در داخل این شیار به عقب و جلو حرکت می کند.
ماده لغزنده ای به نام غضروف مفصلی انتهای فمور، شیار تروکلئار، و سطح زیرین پاتلا را می پوشاند. غضروف مفصلی به استخوان ها کمک می کند در هنگام حرکت پا به آرامی و نرمی در مقابل یکدیگر حرکت کنند.
چپ: پاتلا(کشکک زانو) در یک شیار کوچک در انتهای فمور(استخوان ران) به نام شیار تروکلئار قرار گرفته است. راست: در نتیجه خم و صاف کردن زانو، پاتلا درون شیار به بالا و پایین می لغزد.
شرح بیماری آرتریت پاتلوفمورال
آرتریت پاتلوفمورال زمانی اتفاق می افتد که غضروف مفصلی در امتداد شیار تروکلئار و بر روی سطح زیرین پاتلا ساییده و ملتهب شود. هنگامی که غضروف ساییده می شود، فرسوده شده، و در صورتی که ساییدگی شدید باشد، استخوان زیرین ممکن است در معرض دید قرار گیرد. حرکت استخوان ها در امتداد این سطح ناهموار ممکن است دردناک شود.
تصویر آرتریت پاتلوفمورال را نشان می دهد. پاتلا (کاسه زانو) برداشته شده است تا آسیب به غضروف در سطح زیرین نمایان شود.
(چپ) این رادیوگرافی یک زانوی طبیعی را از پهلو نشان می دهد. پیکان ها به مقدار طبیعی فضای بین استخوان ها اشاره می کند. (میانی) در این رادیوگرافی، پیکان ها به تنگی فضای مفصلی ناشی از آرتریت پاتلوفمورال اشاره می کند. (راست) در اینجا، پیکان ها به اسپورهای استخوانی بوجود امده ناشی از آرتریت اشاره می کنند.
علت ابتلاء به آرتریت پاتلوفمورال
دیسپلازی
دیسپلازی زمانی اتفاق می افتد که پاتلا به درستی در شیار تروکلئار فمور قرار نگیرد. به همین دلیل، در هنگام حرکت زانو، فشار بر روی غضروف افزایش می یابد. با این کار غضروف ساییده می شود.
رادیوگرافی گرفته شده از بالای زانو دیسپلازی را نشان می دهد که به آرتریت شدید تبدیل شده است. هیچ فضای مفصلی در سمت چپ زانو وجود ندارد. در سمت راست، شیار تروکلئار تغییر شکل پیدا کرده است.
شکستگی کاسه زانو (کشکک)
شکستگی های پاتلار (کاسه زانو) اغلب به غضروف مفصلی پوشاننده و محافظت کننده از سطح زیرین استخوان آسیب می رسانند. حتی در صورت بهبودی استخوان دچار شکستگی، رویه مفصلی ممکن است دیگر صاف و هموار نشود. در هنگام حرکت پاتلا در مقابل رویه مفصلی فمور اصطکاک وجود دارد. به مرور این امر به آرتریت منجر می شود.
علائم آرتریت پاتلوفمورال
علامت اصلی آرتریت پاتلوفمورال درد است. به علت قرارگیری مفصل پاتلوفمورال در جلوی زانو، ممکن است در این ناحیه درد احساس کنید. درد می تواند در هنگام استراحت یا بدون هیچ گونه فعالیتی ظاهر شود. با این وجود، در اکثر اوقات، در اثر فعالیت های آسیب زننده به کاسه زانو مانند زانو زدن، اسکوات، بالا و پایین رفتن از پله ها، و بلند شدن از روی صندلی پایین ایجاد می شود.
علاوه بر این، در هنگام حرکت زانوی خود ممکن است احساس صدای ترق و تروق زانو (کریپتوس) را تجربه کنید. گاهی اوقات کریپتوس دردناک است و می تواند به قدری بلند باشد که دیگران آن را بشنوند. با پیشرفت بیماری، کاسه زانو ممکن است در هنگام صاف کردن زانو گیر افتاده یا قفل شدن زانو رو احساس کنید.
درمان آرتریت پاتلوفمورال
درمان غیر جراحی
درمان آرتریت پاتلوفمورال به طور کلی مشابه با درمان آرتریت زانو است. اکثر موارد را می توان بدون جراحی درمان کرد. گزینه های غیر جراحی عبارتند از:
داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند آسپیرین، ناپروکسن و ایبوپروفن درد و تورم را کاهش می دهند.
ورزش: ورزش منظم می تواند سفتی را کاهش داده و عضلات حمایت کننده زانو را تقویت کند. بیماران مبتلا به آرتریت پاتلوفمورال باید از انجام فعالیت های استرس زا بر بخش جلویی زانو مانند اسکوات اجتناب کنند. در صورت انجام ورزش های شدید به صورت منظم، آن ها را به فعالیت هایی با اثر کم و ارائه فشار کمتر بر روی زانو تغییر دهید. پیاده روی و شنا گزینه های مناسبی با تاثیر کم محسوب می شوند.
اصلاح فعالیت: در اکثر موارد اجتناب از فعالیت های ایجاد کننده علائم مانند بالارفتن از پله ها به تسکین درد کمک می کند.
کاهش وزن: در صورت اضافه وزن، از دست دادن فقط چند کیلوگرم می تواند تفاوت زیادی در میزان فشار واردشده بر روی زانو ایجاد کند. همچنین کاهش وزن می تواند باعث سهولت در حرکت و حفظ استقلال شود.
فیزیوتراپی: تمرینات خاص می تواند دامنه حرکتی زانو را بهبود بخشد. تمرین هایی برای تقویت عضلات چهار سر به تخفیف فشار بر روی کاسه زانو در هنگام صاف کردن پا کمک خواهد کرد. اگر یک تمرین باعث درد شود، تمرین را متوقف کرده و با پزشک یا فیزیوتراپ خود صحبت کنید.
تزریق کورتیزون (استروئید): کورتیزون یک داروی ضد التهاب قوی است که می تواند به صورت مستقیم به زانو تزریق شود.
مکمل ویسکوز: در این پروسیجر، ماده ای برای بهبود کیفیت مایع مفصلی به درون مفصل تزریق می شود. اثربخشی مکمل ویسکوز در درمان آرتریت مشخص نیست و همچنان توسط محققان بررسی می شود.
درمان جراحی
جراحی در هنگام عدم موفقیت درمان غیر جراحی انتخاب می شود. چند نوع پروسیجر جراحی وجود دارد.
کندروپلاستی: این پروسیجر همراه با آرتروسکوپی زانو – ورود ابزار جراحی ظریف به برش های کوچک اطراف زانو – انجام می شود. در طول کندروپلاستی، جراح رویه های مفصلی ناهموار مبتلا به آرتریت را تریم و صاف می کند. کندروپلاستی یک گزینه درمانی در موارد خفیف تا متوسط سایش غضروفی محسوب می شود.
تنظیم مجدد: بافت نرم بر روی دو طرف کاسه زانو محکم یا آزاد شده تا موقعیت کاسه زانو را در شیار تروکلئار تغییر دهد.
پیوند غضروف: بافت غضروف طبیعی و سالم از سایر بخش های زانو یا از بانک بافت برای پر کردن حفره غضروف مفصلی گرفته می شود. این پروسیجر معمولا فقط برای بیماران جوان با آسیب کم در مناطق کوچکی از غضروف درنظر گرفته می شود.
انتقال توبرزیتی تیبیال: این پروسیجر می تواند به تسکین درد در بیماران مبتلا به آرتریت در بخش هایی از پاتلا کمک کند. تاندون تلا در زیر کاسه زانو به یک برجستگی در جلوی زانو به نام توبرزیتی تیبیال متصل می شود. تغییر مکان برجستگی به هر جهتی موقعیت کاسه زانو را تغییر خواهد داد. پس از پروسیجر، پاتلا باید به آرامی در شیار تروکلئار جابجا شود، فشار بر نواحی دچار آرتریت کاهش یابد و درد تسکین یابد.
تعویض پاتلوفمورال: در طی تعویض “ناکامل” زانو، استخوان و رویه های غضروفی آسیب دیده برداشته و با اجزای فلزی و پلی اتیلینی (پلاستیکی) جایگزین می شوند. از یک محافظ نازک فلزی برای سطح دهی مجدد شیار تروکلئار در انتهای فمور استفاده می شود. از یک “تکمه” یا پوشش پلاستیکی برای شکل دهی مجدد به سطح پشتی پاتلا استفاده می شود. این اجزا معمولا با سیمان استخوانی نگه داشته می شوند.
(چپ) رادیوگرافی گرفته شده از بالای زانو. پاتلا و شیار تروکلئارِ فمور به علت آرتریت تغییر شکل یافته است. سایش استخوان بر روی استخوان وجود دارد.
(راست) همان زانو پس از تعویض پاتلوفمورال. ایمپلنت پاتلا در قسمت زیرین کاسه زانو در عکس رادیوگرافی نشان داده نشده است.
جراحی تعویض پاتلوفمورال در صورت درگیری سایر بخش های زانو نمی تواند انجام شود. در این صورت، پزشک ممکن است تعویض کامل مفصل زانو را توصیه کند.
تعویض کامل مفصل زانو. در یک تعویض کامل مفصل زانو شکل دهی مجدد به تمامی سطوح غضروفی زانو صورت می گیرد. انتهای فمور و قسمت فوقانی تیبیا با یک پروتز فلزی پوشانده می شوند. یک فاصله دهنده پلاستیکی در بین این اجزا قرار داده می شود تا یک سطح لغزنده و هموار ایجاد کند. علاوه بر این، سطح خود پاتلا معمولا با یک “تکمه” پلاستیکی مجددا شکل دهی می شود.
(چپ) تعویض پاتلوفمورال. تعویض “ناکامل” مفصل زانو را می توان برای درمان آرتریت محدود به سطح زیرین پاتلا و شیار تروکلئار استفاده کرد. در صورت درگیری سایر بخش های زانو، یک تعویض کامل مفصل زانو (راست) ممکن است توصیه شود.
نتایج
برای اکثر بیماران، درمان آرتریت پاتلوفمورال در تسکین درد و بهبود عملکرد موفقیت آمیز است. با این حال، نتایج بسته به فاکتورهای اختصاصی بیمار و نوع درمان تغییر می کند. پزشک درباره نتایج مورد انتظار درمان در شرایط خاص شما صحبت خواهد کرد.
