پوشیدن کفش پاشنه بلند ممکن است اعتماد به نفس شما را بیشتر کند و موجب گردد که در مجالس و مهمانی ها خوش لباس تر و شیک تر به نظر برسید. اما بد نیست نیم نگاهی به هزینه ای که باید بابت این خوش لباسی بپردازید نیز داشته باشید. کفش های پاشنه بلند مضرات بیشماری را برای کمر و پاهای شما به همراه داشته و در عین حال با از بین بردن ثبات بدن شما خطر آسیب های فیزیکی را افزایش می دهند.
بسیاری از افرادی که کفش پاشنه بلند می پوشند از دردها و مشکلات کمر، ساق پا و کف پا شکایت دارند. به علاوه، استفاده طولانی مدت از این کفش ها ممکن است باعث ایجاد تغییرات ساختاری در پا و بروز انواع و اقسام عوارض من جمله انحراف انگشت شست پا یا قوز شست (Bunion)، انگشت چکشی (Hammertoe)، نوروما (Neuroma)، اکواینوس (Equinus) یا انحراف قوزک و کف پا به سمت پایین و بسیاری ناهنجاری های دیگر گردد. اصلاح برخی از این ناهنجاری ها مستلزم اقدامات جراحی خواهد بود.
علاوه بر آسیب های فوق، کفش های پاشنه بلند باعث اعمال فشار مضاعف بر کمر و اندام های تحتانی می شوند و این به نوبه خود می تواند وضعیت قرارگیری بدن (Posture)، نحوه راه رفتن (Gait) و تعادل (Balance) فرد را تحت الشعاع قرار دهد. در این مطلب قصد داریم به شما آسیب ها و عوارض پوشیدن کفش پاشنه بلند را یادآور شویم. برای این کار به ترتیب به سراغ تأثیراتی که این کفش ها بر روی وضعیت بدن، نحوه راه رفتن و تعادل شما می گذارند می رویم. سپس آسیب های ویژه ناشی از پوشیدن کفش پاشنه بلند بر روی هر یک از مفاصل را مرور خواهیم کرد. در نهایت راه های پیشگیری از بروز این عوارض را به شما معرفی می کنیم.
تأثیر کفش پاشنه بلند بر وضعیت قرارگیری بدن یا پوسچر بدن
پوشیدن کفش پاشنه بلند قوزک پای شما را در وضعیت خم شده رو به پایین یا به اصطلاح پلانتارفلکشن (plantar flexion) قرار می دهد. این پوزیشن فشار زیادی را بر روی پنجه پا وارد می کند و باعث می شود که بدن شما به جبران این عدم تعادل، به کلی پوسچر خود را تغییر دهد.
در این حالت نیمه پایینی بدن برای حفظ مرکز تعادل به جلو خم شده و نیمه بالایی بدن برای جبران آن به عقب خم می شود. در نتیجه توازن طبیعی بدن از بین رفته و به جای اینکه پوسچری طبیعی و آزاد داشته باشید، مجبور می شوید بدن خود را در حالتی نامعمول و به اصطلاح «عصا قورت داده» نگه دارید.
به علاوه این اثر مخرب بر روی پوسچر طبیعی بدن با افزایش ارتفاع پاشنه تشدید می شود. در حقیقت، به ازای هر اینچی که به ارتفاع پاشنه کفش اضافه شود، میزان فشار وارد شده بر پنجه پا ۲۵ درصد افزایش می یابد. در نتیجه، به عنوان مثال کفشی که ارتفاع پاشنه اش معادل سه اینچ است، فشاری بالغ بر ۷۵ درصد حالت معمول را به پا وارد می کند. حتی اگر به پوشیدن کفش های پاشنه بلند عادت داشته باشید نیز پاشنه های میخی بسیار بلند باعث می شوند که بدنتان مرکز جاذبه را تا سطح مفصل لگن پایین آورده و به این ترتیب قوس کمرتان به صورت غیرطبیعی افزایش یابد که این به نوبه خود مشکلات بسیاری را برای سیستم عضلانی اسکلتی شما به همراه خواهد داشت.
تأثیر کفش پاشنه بلند بر نحوه راه رفتن (Gait)
در حالت معمول، در حین راه رفتن ابتدا پاشنه پا، سپس پنجه و درنهایت انگشتان بر روی زمین قرار می گیرند. این در حالی است که وضعیت پلانتارفلکشن ایجاد شده هنگام پوشیدن کفش پاشنه بلند موجب می شود که این حرکت نرم و روان پا امکان پذیر نبوده و درنتیجه برای جبران این وضعیت عضلات فلکسور لگن مجبور به تحمل فشار بیشتر برای جلو راندن بدن باشند. به علاوه زانو نیز بایستی در وضعیت فلکشن شدیدتری قرار گیرد و این به معنای تحمیل فشار بیشتر به عضلات اطراف زانو خواهد بود.
در این مورد نیز توجه داشته باشید که هرچه ارتفاع پاشنه کفش بیشتر باشد، آسیب ناشی از آن بیشتر خواهد بود. خانم هایی که کفش های پاشنه میخی بسیار بلند می پوشند، اغلب راه رفتنشان دشوار و پرمشقت بوده و حالتی شبیه به راه رفتن زرافه پیدا می کند؛ به خصوص اگر عضلات پشت، زانوها و ساق هایشان قادر به جبران این عدم تعادل نباشد.
تأثیر کفش پاشنه بلند بر تعادل بدن
راه رفتن با کفش های پاشنه بلند نیاز به حفظ تعادل ویژه ای برای پیش بینی ناهمواری ها و پستی و بلندی های مسیر دارد. به خصوص اگر سرعت راه رفتن بالا باشد، باید وزن بیشتری بر روی پنجه پا وارد شود تا این تعادل برقرار گردد. از سوی دیگر راه رفتن بر روی پنجه خطر آسیب به استخوان ها و بافت های پیوندی این مفاصل را به دنبال خواهد داشت.
کفش های پاشنه میخی به طور خاص مشکل ساز هستند. علت این امر آن است که این پاشنه های نازک قادر به حمایت از وزن فرد نبوده و به سختی می توان تعادل را بر روی آن ها حفظ کرد. بنابراین به صورت پیش فرض این کفش های پاشنه میخی باعث می شوند که قوزک پا در حالت سوپیناسیون (به سمت خارج) قرار گرفته و به این ترتیب ریسک افتادن و پیچ خوردن قوزک پا بیشتر گردد.
آثار کفش پاشنه بلند بر روی کمر
قوس طبیعی C-شکل کمر اساساً به عنوان یک جاذب انرژی عمل نموده و تنش وارد بر ستون فقرات و لگن که ناشی از وزن بدن است را کاهش می دهد. پوشیدن کفش پاشنه بلند باعث می شود که این قوس در ستون فقرات کمری از بین رفته و در عوض ستون فقرات سینه ای در قسمت میانی کمر قوس شدیدی را متحمل گردد.
درنتیجه در جبران این وضعیت (به خصوص اگر تمام روز ناچار به پوشیدن کفش پاشنه بلند باشید)، مجبور می شوید برای کاستن از فشار وارد بر کمر خود تا حدی به جلو خم شوید. این پوسچر اشتباه موجب می شود که به عضلات کمرتان فشار مضاعف وارد شود و شما را در معرض خطر کمردرد مزمن در طولانی مدت قرار می دهد.
مضرات کفش پاشنه بلند بر روی مفصل لگن
عضلات فلکسور لگن در قسمت فوقانی و جلوی ران قرار گرفته اند. پوشیدن کفش پاشنه بلند باعث می شود که این عضلات در طولانی مدت در وضعیت فلکشن قرار گیرند. اگرچه در نگاه اول ممکن است این وضعیت به نوعی ورزش عضلات تعبیر شود، اما در درازمدت انقباض مداوم این عضلات باعث کوتاه شدن طول آن ها می گردد.
کوتاه شدن طول عضلات فلکسور لگن به مرور به صاف شدن پیشرونده ستون فقرات کمری و درنتیجه بروز درد در کمر و مفاصل لگن خواهد انجامید.
کفش پاشنه بلند و مفاصل زانو
آرتروز زانو در خانم ها شیوع بیشتری نسبت به آقایان دارد. یکی از علل مهم این تفاوت را می توان استفاده از کفش های پاشنه بلند در بین خانم ها دانست. این کفش ها فاصله زانوها تا سطح زمین را افزایش داده و موجب اعمال نیروی گشتاور و فشردگی بی رویه بر مفصل زانو می گردند.
وضعیت فلکشن طولانی مدت ایجاد شده به دنبال پوشیدن این کفش ها باعث می گردد که استخوان درشت نی ساق (تیبیا) جهت حفظ تعادل به سمت داخل چرخیده و این تغییر پوزیشن بر قسمت داخلی مفصل زانو که یک محل شایع بروز استئوآرتریت است فشار وارد خواهد کرد.
اگر از آرتروز مفصل زانو رنج می برید، بهتر است از پوشیدن کفش پاشنه بلند اجتناب کنید؛ چراکه این کفش ها سرعت آسیب مفصلی و تغییر شکل زانو را در بیماری استئوآرتریت افزایش می دهند.
تأثیر کفش پاشنه بلند بر قوزک پا
پوشیدن کفش پاشنه بلند بازه حرکت و قدرت مفصل قوزک پا را محدود می سازد. هنگامی که این کفش ها را می پوشید، عضلات ساق پایتان (عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس) به دنبال کشش بیش از حد کوتاه می شوند و همین باعث می شود که قدرت این عضلات در حرکت رو به جلوی پا کاهش یابد.
پوزیشن اشتباه قوزک پا همچنین موجب انقباض تاندون آشیل در محل اتصال آن به استخوان پاشنه (کالکانئوس) می گردد. به مرور زمان، این امر به بیماری التهابی تاندن آشیل یا تاندینیت محل اتصال تاندون آشیل می انجامد.
کفش پاشنه بلند و اثرات آن بر استخوان ها و عضلات کف پا
هنگامی که کف پا رو به پایین قرار می گیرد، فشار زیادی به قسمت پلانتار (کف) پنجه پا وارد می شود. هرچه ارتفاع پاشنه بیشتر باشد، این فشار نیز به تناسب آن بیشتر خواهد بود.
این فشار مضاعف همچنین می تواند عامل ایجاد درد و انواع و اقسام ناهنجاری های پا از قبیل قوز شست و نوروما باشد. از سوی دیگر وضعیت سوپیناسیون پا راستای قرارگیری تاندون آشیل را تغییر داده و به وضعیتی می انجامد که تحت عنوان تغییر شکل هگلوند (Haglund deformity) شناخته می شود.
کفش پاشنه بلند همچنین موجب سفت شدن تاندون ها و لیگامان های قوس کف پا می گردد. این مشکل که با نام فاشییت پلانتار (Plantar Fasciitis) خوانده می شود، می تواند باعث ایجاد درد در قوس کف پا گردد.
انگشتان پا و کفش پاشنه بلند
پوشیدن کفش پاشنه بلند باعث می شود که انگشتان پا با زور و تحت فشار جاذبه در فضای محدودی که برای انگشتان تعبیه شده است جای گیرند. در صورتی که این فضا تنگ باشد، انگشتان به هم فشرده شده و درنتیجه داخلی ترین و خارجی ترین انگشتان دچار وضعیتی به نام انگشت چکشی (Hammertoe) می شوند. حتی در مورد کفش هایی که محل انگشتان آن ها بازتر است نیز فشار وارد شده بر انگشتان و پوست پا موجب بروز معضلاتی چون تاول، پینه و میخچه پا می گردد.
چگونه از خود در برابر آسیب های کفش پاشنه بلند محافظت کنیم؟
علی رغم تمام آنچه که گفتیم، پیروی از مد و فشن روز تا حد زیادی ایجاب می کند که بیشتر افراد به این زودی ها از پوشیدن کفش های پاشنه بلند دست نکشند. به همین منظور باید به دنبال راهکارهایی باشیم که تا حد امکان عوارض کفش پاشنه بلند را بر سلامتی جسمی ما کاهش دهند. در ادامه قصد داریم به معرفی نکاتی که بایستی در انتخاب و استفاده از این کفش ها مد نظر قرار دهیم بپردازیم.
چگونه با کمترین عوارض ممکن کفش پاشنه بلند بپوشیم؟
توصیه های زیر به شما کمک می کنند که در عین حال که از آخرین مد روز کفش مجلسی و پاشنه بلند پیروی می کنید، میزان آسیب به مفاصل و سیستم عضلانی اسکلتی خود را به حداقل برسانید:
- از کفش های پاشنه بلند فقط در موقعیت های خاص و مهمانی ها استفاده کنید.
- اگر می خواهید در محل کار خود نیز کفش پاشنه بلند بپوشید، کفش هایتان را همراه خود ببرید و در مسیر از کفش های راحت استفاده کنید.
- سعی کنید در طول روز تا جای ممکن پاهایتان را از کفش بیرون آورده و به آن ها استراحتی بدهید.
- به جز موارد ضروری، در بقیه مواقع برای پیاده روی از کفش های تخت با کفی محافظ پاشنه و ارتفاع پاشنه کمتر از نیم اینچ استفاده کنید.
- در هنگام خرید کفش سعی کنید کفش هایی با پاشنه کوتاه تر را انتخاب کنید. همانطور که گفتیم هرچه ارتفاع پاشنه کفش کمتر باشد فشار وارده بر مفاصلتان نیز کمتر خواهد بود.
- ورزش را فراموش نکنید. چه قبل از پوشیدن کفش پاشنه بلند و چه در طول روز و به عنوان نرمش روتین روزانه، حرکات کششی را در برنامه خود بگنجانید. سعی کنید از اعمال فشار بیش از حد بر روی مفاصلتان در حین ورزش خودداری کنید. ورزش هایی مانند شنا به شما کمک می کنند که بدون فشار زیاد به مفاصل، خود را برای پوشیدن کفش پاشنه بلند آماده کنید.
- در نهایت، به یاد داشته باشید که هیچ زیبایی و مدی ارزش سلامتی شما را ندارد. سعی کنید تا جایی که می شود کفش های راحت و بدون پاشنه را برای استفاده روزمره خود انتخاب کنید. در صورتی که ناچار به استفاده از کفش پاشنه بلند هستید، سعی کنید تا حد امکان مدت زمان پوشیدن این کفش ها را در طول روز کاهش دهید.
سخن آخر
کفش های پاشنه بلند مدت هاست که جایگاه خود را در عرصه مد و پوشاک تثبیت کرده اند و بسیاری از خانم ها خواه ناخواه در شرایط خاص مجبور به پوشیدن این کفش ها می شوند. می دانیم که این کفش ها عوارض بی شماری را برای کمر و مفاصل اندام تحتانی ایجاد می کنند و بنابراین شناخت این آسیب ها و تلاش در جهت پیشگیری از آن ها می تواند تجربه پوشیدن کفش پاشنه بلند را به تجربه ای خوشایندتر و با عوارض کمتر مبدل سازد.
در پایان به یاد داشته باشید که پاهای شما قلب دوم شما هستند و بنابراین توصیه ما به شما این است که در انتخاب کفش مناسب و راحت بیشترین دقت را به خرج داده و تا جای ممکن از پوشیدن کفش های تنگ و اذیت کننده با پاشنه میخی خودداری کنید. این کفش ها پوسچر طبیعی بدن شما را تغییر داده و مشکلات بسیاری را در درازمدت برای شما ایجاد می کنند. یادتان باشد که دنباله روی از مد و فشن روز به هیچ وجه ارزش سلامتی شما را ندارد و بنابراین همواره در اولویت نخست باید راحتی کفش را در انتخاب خود مد نظر قرار دهید.
