عمل تعویض کامل مفصل شانه یا  آرتروپلاستی شانه (SA) یک عمل بسیار موفقیت آمیز به منظور کاهش درد و بازگردانی تحرک در بیماران مرحله آخر آرتریت شانه و در برخی موارد، پس از یک شکستگی شدید در شانه، محسوب می شود. جراحی تعویض مفصل شانه موجب تسکین درد و بازگردانی حرکت، قدرت و عملکرد شانه می گردد. ۹۵ درصد از بیماران یک سال بعد از جراحی دارای عملکرد بدون درد هستند و می توانند تمرین شانه به منظور بازگردانی قدرت و حرکت را انجام دهند. اکثر بیماران می توانند به بازی گلف یا تنیس، شنا، یوگا یا پیلاتس و سایر فعالیت های بدنی که پیش از این به علت درد شانه از آن ها اجتناب می کردند، بازگردند.

جراحی تعویض مفصل شانه چیست؟

تعویض مفصل شانه، نیز به عنوان آرتروپلاستی کامل شانه شناخته می شود، برداشت بخش هایی از مفصل شانه است، که با پروتزهای مصنوعی به منظور کاهش درد و بازگردانی دامنه چرخش و حرکتی تعویض می شود. این جراحی برای درمان درد و سفتی شدید ناشی از مرحله نهایی آرتریت بسیار موفقیت آمیز است.

آرتریت شانه وضعیتی است که در آن غضروف نرم پوشاننده استخوان شانه تحلیل رفته یا از هم متلاشی می شود. در یک شانه سالم این رویه های غضروفی اجازه می دهند استخوان ها به راحتی در مقابل یکدیگر سر بخورند. درصورت عدم وجود این رویه های غضروفی، استخوان ها در تماس مستقیم با یکدیگر قرار گرفته، اصطکاک افزایش یافته و آن ها را ناهموار نموده و موجب آسیب به یکدیگر می شوند. جابجایی استخوان بر روی استخوان می تواند کاملا دردناک و دشوار باشد. تعویض رویه ها از طریق جراحی با ایمپلنت های مصنوعی موجب بازگردانی حرکت، قدرت و عملکرد بدون درد می شود.

به چه دلایلی وضعیت ها توسط جراحی تعویض مفصل شانه درمان می شوند؟

دو نوع اصلی آرتریت وجود دارد که شانه را متاثر می کند.

1-استئوآرتریت (OA): این ساییدگی و پارگی بر روی غضروف درون مفصل پس از سال ها استفاده ایجاد می شود. گرچه بسیاری از بزرگسالان مسن در برخی موارد OAرا تجربه می نمایند، احتمال دارد آن را در زانو، هیپ، یا انگشتان بیش تر از شانه تجربه نمایند. استئوآرتریت در شانه به طور استثنایی در افراد فعال (حتی در سنین پایین تر)، همانند بازیکنان تنیس، وزنه برداران و سایر ورزشکارانی که فشار مستمر بر شانه های خود وارد می کنند، متدوال تر است. در برخی موارد، یک آسیب دیدگی شدید و حاد باعث ایجاد این آسیب طولانی مدت می شود یا در آن مشارکت می نماید، به عنوان مثال:

• پارگی روتاتور کاف
• شکستگی شانه

2-آرتریت التهابی (IA): این یک اصطلاح فراگیر برای چند بیماری شدید و مزمن خود ایمنی محسوب می شود که هیچ علت کاملا مشخصی ندارد.
دو مورد اصلی که بر روی شانه تاثیر می گذارند عبارتند از:

• آرتریت روماتوئید
• اسپوندیلیت آنکیلوزان

بسیاری از افراد تحت این شرایط با جراحی های تعویض مفصل، کاهش درد و بهبود عملکرد در شانه را تجربه می نمایند (بعضی از بیماران اسپوندیلیت انکیلوزان ممکن است از مزایای تعویض مفصل آرنج بهره مند شوند).

از کجا بفهمم که به تعویض مفصل شانه نیاز دارم؟

متدوال ترین علت برای انجام این جراحی در هنگام عدم کنترل درد آرتریت شانه با درمان های غیر جراحی در افراد مبتلا است. درد معمولا با یک سفتی پیشرونده و حس ساییدگی یا گریتینگ در شانه همراه است. این علائم نشان می دهد که استخوان هایی که مفصل گوی و کاسه را در شانه تشکیل می دهند به علت ساییدگی غضروف بین آن ها در مقابل یکدیگر اصطکاک پیدا می کنند.

تشخیص شرایطی که ممکن است با تعویض مفصل شانه درمان شود

برای تشخیص آرتروز شانه، پزشک یک سری اشعه ایکس استاندارد دستور می دهد. یک سی تی اسکن نیز ممکن است برای ارزیابی یکپارچگی استخوان بیمار ضروری باشد، و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ممکن است برای تعیین وضعیت بافت های نرم اطراف، مانند تاندون روتاتور کاف دستور داده شود. اگر پزشک مشکوک به آسیب عصبی باشد، گفتگوی بیمار محور، یک تست EMG یا مطالعه هدایت عصبی ممکن است به منظور ارزیابی اعصاب تغذیه کننده عضلات مهم شانه انجام شود.

اشعه ایکس آرتروز مفصل شانه را نشان می دهد، که در آن استخوان های مفصل شانه در تماس مستقیم با یکدیگر قرار گرفته اند.

در چه افرادی نباید تعویض مفصل شانه انجام شود؟

بیمارانی خاص کاندیداهای مناسبی برای تعویض مفصل شانه محسوب نمی شوند. این افراد عبارتند از:

• دارای علائم ناتوان کننده قابل توجه نباشند
• دارای تجربه فلج هر دو روتاتور کاف و عضلات دلتوئید
• دارای عفونت های فعال
• دارای یک بیماری پیشرونده در سیستم عصبی که مفصل را تحت تاثیر قرار می دهد (بر مبنای مورد به مورد ارزیابی می شود)

علاوه بر این، برخی از بیمارانی که دچار آرتروز در مراحل اولیه هستند ممکن است تمایل داشته باشند ابتدا مدیریت غیر جراحی و محافظه کارانه وضعیت خود را برای تعیین ضرورت تعویض مفصل شانه یا با تاخیر انجام دهند.

چنین اقداماتی عبارتند از:

• فیزیوتراپی
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
• تزریق های کورتیکواستروئید

تعویض شانه چگونه انجام می شود؟

در جراحی تعویض مفصل شانه سنتی، سر هومرال آسیب دیده (گوی مفصل) با یک گوی فلزی، و حفره گلنوئید (کاسه مفصل) با یک کاپ پلاستیکی نرم تعویض می شود. (سر هومرال در راس هومروس – استخوان فوقانی بازو- واقع شده است، و گلنوئید در اسکاپولا – تیغه شانه(کتف)- واقع شده است.) این سیستم ایمپلنت فلز بر روی پلاستیک (به جای فلز بر روی فلز) تقریبا در همه تعویض مفصل های شانه کاربرد دارد. در برخی از بیماران، مانند افرادی که دچار شکستگی های شدید سر هومروس در شانه شده اند، یک تعویض ناکامل در شانه (نیم تعویض نامیده می شود) ممکن است توصیه شود. در این تکنیک فقط جزء گوی تعویض می شود.

بی هوشی

در طول تعویض کامل مفصل شانه، بیمار ممکن است بی هوشی منطقه ای با بلوک اینتراسکالن یا بی هوشی عمومی یا هر دو را دریافت نماید. بیمار در طول جراحی به حالت قائم نشسته و تا حدی یا کاملا آرام بخش دریافت می کند.

مراحل جراحی یک تعویض مفصل شانه سنتی

یک جراحی تعویض مفصل شانه سنتی (آناتومیک) متشکل از شش مرحله اصلی زیر است:

1.  جراح عضلات دلتوئید و پکتورال را برای دسترسی به شانه در ناحیه عمدتا عاری از عصب (برای به حداقل رساندن آسیب عصبی) جدا می کند.
2.  شانه با برش یکی از عضلات جلوی روتاتور کاف پوشاننده شانه باز می شود. این کار “در را می گشاید” تا به جراح اجازه دهد بخش های آرتریتیک گوی و کاسه شانه را مشاهده و دستکاری نماید.
3.  قسمت های آرتریتیک مفصل برداشته می شود.
4.  کاسه ایمپلنت، گوی و اجزای استم جای گذاری می شوند. جزء گوی فلزی به استم متصل می شود، که به سمت پایین درون استخوان هومروس بیمار گسترش می یابد.
5.  برش عضله روتاتور کاف بسته و بخیه می شود.
6.  برش خارجی (در سطح پوست) تمیز و بخیه می شود، و یک پانسمان به عنوان پوشش موقت اعمال می شود.

تعویض معکوس مفصل شانه چیست؟

تعویض معکوس مفصل شانه طرحیست که در آن موقعیت های گوی و کاسه عوض می شود. یک ایمپلنت گوی فلزی در محل کاسه طبیعی خود بیمار، و یک ایمپلنت کاسه پلاستیکی بر روی راس سر هومروس قرار می گیرد.

این طرح معکوس از ثبات بیش تری برخوردار است و برای نگهداری آن در جای خود نیازی به تاندون ها نیست. حرکت آن به جای تاندون روتاتور کاف توسط عضله دلتوئید کنترل می شود. این مورد باعث می شود به یک انتخاب ایده آل مبدل شود در هنگامی که آسیب به شانه به سطوح جدید نیاز داشته باشد، اما از بافت نرم کافی به منظور حمایت از ثبات و حرکت برخوردار نباشد. این روش معمولا در بیماران مبتلا به آرتریت شانه و پارگی شدید در روتاتور کاف انجام می شود. اصول منطقی طراحی تعویض مفصل شانه معکوس به صورت زیر است:

در یک شخص سالم، گوی شانه در مقابل کاسه قرار می گیرد (نه اینکه به صورت عمیق درون کاسه قرار گیرد، مانند مفصل هیپ. به دلیل این وضعیت، گوی به تاندون های اطراف آن و کاسه به هر دوی آن متکی است تا آن را در جای خود نگه داشته و حرکت دهد. اما در برخی از انواع آرتریت، این تاندون ها به شدت آسیب دیده، پاره شده یا فاقد عملکرد هستند. در چنین مواردی، ایمپلنت گویی که در تعویض سنتی مفصل شانه کاربرد دارد، هیچ بافت نرمی برای نگه داری آن در جای خود و یا حرکت آن ندارد.

(عکس راست) اشعه ایکس آرتریت ناحیه شانه را با پارگی کامل روتاتور کاف نشان می دهد. (عکس چپ) اشعه ایکس پس از جراحی تعویض با استفاده از سیستم جامع شانه معکوس را نشان میدهد.

انواع ایمپلنت های تعویض مفصل شانه

همه سیستم های تعویض مفصل شانه به اجزای اصلی یکسانی تقسیم بندی می شوند: یک گوی فلزی که در مقابل یک کاسه پلاستیکی (پلی اتیلنی) قرار می گیرد. اما طراحی آن ها متفاوت است.

تعویض آناتومیک مفصل شانه

کاسه پلی اتیلنی در تعویض سنتی مفصل شانه اغلب به استخوان اطراف آن، حداقل در بخشی از آن سیمان گذاری شود، بنابراین استخوان بلافاصله تثبیت می شود. گوی پروتزی دارای یک استم است که معمولا درون هومروس بدون نیاز به سیمان قرار می گیرد. در بسیاری از موارد، طراحی پروتز استم، ادغام استخوانی را، که در آن استخوان طبیعی بیمار به داخل مواد پروتز رشد می کند، ترویج می دهد. جراحان بیمارستان برای جراحی تخصصی، ایمپلنت ویژه ای به نام سیستم جامع اولیه شانه با یک گوی کبالت-کروم یا تیتانیوم و یک استم تیتانیومی طراحی نموده اند. جزء گوی تخصصی سیستم یک سر هومروس را ایجاد می کند که مطابق با آناتومی دقیق بیمار است. گوی، استم و کاسه از همه جهت با یکدیگر متناسب هستند و تناسب سفارشی تری را فراهم می کنند.

تعویض های شانه معکوس

این اجزا هنوز فلزی و پلاستیکی هستند، اما معکوس می شوند: گوی فلزی به کاسه موجود بیمار متصل می شود، و یک کاسه پلاستیکی جدید به هومروس فوقانی متصل می شود، که قبلا شامل گوی طبیعی آناتومیک شانه بود. استم به گونه ای طراحی شده است که فاقد سیمان بوده و از رشد استخوان به درون پروتز جلوگیری می نماید. همچنین کاسه پلاستیکی دارای یک پگ فلزی است که اجازه می دهد استخوان طبیعی بیمار به درون ایمپلنت رشد کند. سیستم جامع تعویض شانه معکوس (عکس بالا را مشاهده نمایید)، هر دو طرف نمای مفصل از قابلیت رشد طبیعی استخوان به داخل برخوردار است، و با ایمپلنت ادغام می شود.

خطرات و عوارض تعویض مفصل شانه چیست؟

عوارض جراحی تعویض مفصل شانه به ندرت رخ می دهد، اما می تواند شامل:

• ناپایداری (گوی از کاسه خارج می شود)
• عفونت
• آسیب عصبی
• تضعیف گلنوئید
• سفتی(شانه آرتریتیک اغلب قبل از جراحی بسیار سفت است. با این حال، سفتی هنوز پس از بازیابی حرکت در حین جراحی یک مشکل محسوب می شود و معمولا در نتیجه بازتوانی ناقص رخ می دهد. تلاش های مستمر فیزیوتراپی معمولا در بازیابی حرکت و قدرت شانه موثر واقع می شوند.)

بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل شانه چه مدت طول می کشد؟

به طور کلی بهبودی بیماران هشت هفته یا بیش تر طول می کشد. ممکن است قبل از اینکه بیمار بتواند کارهای فیزیکی سنگین یا تمرینات قدرتی شدید انجام دهد، چند ماه طول بکشد.

در روز جراحی

بیمار در اتاق بهبودی با بازوی بی حرکت در کنار خود در یک اسلینگ بازوی کانواس متحرک از خواب بیدار می شود. بیماران معمولا اندکی درد موقتی ناشی از جراحی را تجربه می نمایند، اما این همان نوع دردی محسوب نمی شود که ان ها به علت آرتریت خود تجربه می کنند. درد آرتریتیک از این مرحله به بعد تا حد زیادی وجود ندارد.

روز بعد از جراحی

برای تعیین موقعیت صحیح ایمپلنت عکس اشعه ایکس گرفته می شود. پس از تائید ثبات دامنه حرکتی ایمپلنت، فیزیوتراپی در همان روز آغاز خواهد شد. بیماران معمولا بلافاصله متوجه می شوند که شانه راحت تر حرکت می کند و احساس ساییدگی از بین می رود. شانه در مرحله بازتوانی اولیه توسط یک اسلینگ بی حرکت می شود تا بهبودی تاندون های ترمیم شده را امکان پذیر نماید. این اسلینگ برای دوش گرفتن و تمرین های بازتوانی برداشته می شود. تحرک در طول دوره فیزیوتراپی بهبود می یابد.

جدول زمانی بهبودی کامل

بیمار مدت اندکی پس از جراحی مجاز به استفاده از دست و مچ دست است. جدول زمانی معمول برای بهبودی کامل به صورت زیر است:

• شش هفته – بیمار ممکن است از کل بازو، شامل شانه برای فعالیت های سبک استفاده نماید.
• هشت هفته (یا بیش تر در برخی موارد) – بیمار ممکن است بدون محدویت، استفاده فعال از بازو و شانه را آغاز نماید.
• سه ماه – بیش تر بیماران نسبتا راحت هستند، دامنه حرکتی نیمه طبیعی دارند و کمی ضعف دارند.
• شش ماه – اکثر بیماران فاقد درد هستند (با این حال ممکن است در شرایط اب و هوایی خاص درد را تجربه نمایند)، و تقریبا دارای دوسوم سطح طبیعی حرکتی و قدرت هستند.
• یک سال – تقریبا ۹۵ درصد از بیماران با تعویض مفصل شانه فاقد درد خواهند بود. ۵ درصد باقیمانده معمولا بیش از یک درد مربوط به آب و هوا یا درد مقطعی ناشی از فعالیت بیش از حد ندارند. به همین ترتیب، بسته به شرایط دلتوئید و روتاتور کاف، به ویژه در صورت طبیعی بودن این گروه های عضلانی پیش از جراحی، احتمالا محدودیت های قدرتی قابل توجهی نخواهند داشت.

بازگشت به کار

زمان دقیق بازگشت فرد به محل کار تا حد زیادی به حرکت و قدرت شانه و نحوه پیشرفت بیمار بستگی دارد. معمولا:

دو الی سه هفته – بازگشت به میز کار امکان پذیر است.

چهار ماه یا بیش تر برای بهبودی در کار فیزیکی سنگین تر مورد نیاز است. وضعیت پیش از جراحی عضلات شانه فرد و تاندون ها بیش ترین نقش را در بازه زمانی بهبودی بیمار ایفا می نماید. اگر عضلات و تاندون ها شکل مناسبی داشته باشند، بازتوانی آسان تر خواهد بود. در همه موارد، بازتوانی مناسب و گسترده، عوامل کلیدی در دستیابی به حداکثر مزایای جراحی تعویض مفصل شانه محسوب می شوند.

با کاوش در محتوای افزوده زیر، در مورد جراحی تعویض مفصل شانه بیش تر بیاموزید، یا  متخصصانی را برای درمان انتخاب نمایید تا بهترین پزشک برای آرتریت خود بر حسب وضعیت، موقعیت یا بیمه پیدا کنید.

فیلم چگونگی تعویض مفصل شانه به صورت انیمیشن و زیرنویس فارسی

هزینه تعویض مفصل شانه چقدر است؟

سوالی که در ذهن اکثر بیماران کاندید تعویض مفصل شانه می باشد، هزینه و قیمت تعویض فصل شانه می باشد. برای این عمل جراحی نمی توان قیمت ثابتی را مشخص نمود وهزینه جراحی برای هر کیس متفاوت است و بستگی به خیلی از عوامل دارد مثل:

• دستمزد جراح
• برند مواد و پروتز به کار گرفته شده
• مدت زمان بستری
• نوع بیمه شما

آیا بیمه عمل جراحی تعویض مفصل شانه رو تحت پوشش قرار می دهد؟

بله خوشبختانه بسیاری از بیمه ها این عمل را تحت پوشش قرار می دهند.

شما نیز می توانید برای اطلاع دقیق از همه هزینه ها و نحوه چگونگی عمل، در جلسه مشاوره با آقای دکتر شهرستانی شرکت کرده و اطلاعات لازم را در این زمینه کسب نمایید.